ΤΟ Γρίκο
Το γρίκο ήταν η γλώσσα των γονιών μου.
Το γρίκο είναι μια αρχαία γλώσσα που έχει ρίζες στη Μεγάλη Ελλάδα. Σίγουρα έχει επηρεαστεί και αναζωογονηθεί από διαδοχικές γλωσσικές διαστρωματώσεις σε διάφορες εποχές, οι τελευταίες εκ των οποίων χρονολογούνται στη βυζαντινή περίοδο.
Το εύρος του, το οποίο εκτείνεται σε μεγάλο μέρος του κέντρου και του κάτω Σαλέντο, επιβεβαιώνεται από διάφορα τοπωνύμια που υπάρχουν ακόμα, αλλά σταδιακά μειώνεται μέχρι να περιοριστεί σε μόλις επτά μικρά κέντρα που βρίσκονται στην καρδιά του Σαλέντο: Καλιμέρα, Καστρινιάνο ντει Γκρέτσι, Κοριλιάνο , Μάρτανο, Μαρτινιάνο, Στερνατία και Τσολίνο. Στο Μελπινιάνο και στο Σολέτο, που συνήθως αναφέρονται ως μέρος της ελληνόφωνης περιοχής, η γλώσσα γκρίκο είναι μια ανάμνηση μόνο για τους πιο ηλικιωμένους ανθρώπους. Ακόμα και σε άλλα κέντρα η κατάσταση είναι δραματική. Οι νέες γενιές σπάνια κατανοούν το γκρίκο και ακόμα λιγότερο το μιλούν.
Οι αιτίες που οδήγησαν σε αυτή την κατάσταση είναι πολλές. Το Γρίκο έχει καταφέρει να αντιμετωπίσει διάφορες εξωτερικές πιέσεις ενδίδοντας στην πίεση της σχολικής εκπαίδευσης.
Μπροστά στις δυσκολίες επικοινωνίας μεταξύ των δασκάλων της ιταλικής γλώσσας και των μαθητών, οι οποίοι τις περισσότερες φορές μιλούν και καταλαβαίνουν μόνο γκρίκο, δημιουργείται στη φαντασία της εποχής η ιδέα ότι το γκρίκο είχε γίνει εμπόδιο για την ανάπτυξη και την πρόοδο. Εξάλλου, για τον ομιλητή του γκρίκο, είναι συνώνυμο του χωριάτη ή, τουλάχιστον, πολιτισμικά καθυστερημένου.
Και, σαν να υπήρχε μια γενική συμφωνία, από εκείνη τη στιγμή οι γονείς, αν και με πιθανές δυσκολίες, σταματούν να μιλούν Grico με τα παιδιά τους για να τους μάθουν τη διάλεκτο. Φτάσαμε στο παράδοξο λοιπόν ότι στην ίδια οικογένεια τα μεγαλύτερα παιδιά ήταν φυσικοί ομιλητές του Grico, δηλαδή επικοινωνούσαν μεταξύ τους και με τους γονείς τους στα Grico ενώ τα μικρότερα εκφράζονταν στη διάλεκτο, καθώς αυτή ήταν η γλώσσα που τους είχε διδαχθεί.
Μπορούσε να γίνει κάτι για να αναχαιτιστεί αυτή η πορεία; Μπορεί να γίνει κάτι; Σίγουρα είναι κάτι δύσκολο, αν όχι ακατόρθωτο.
Λίγο ωφέλησαν οι κραυγές συναγερμού που εκτόξευσαν τότε διακεκριμένοι μελετητές, συνειδητοποιώντας τη σοβαρή απώλεια σε όρους γλωσσικής και πολιτιστικής κληρονομιάς που λάμβανε χώρα. Λίγο ωφέλησαν οι διάφορες αναγνωρίσεις του γκρίκο ως μειονοτικής γλώσσας. Λίγο ωφέλησαν και ωφελούν οι συνεχείς και σημαντικές χρηματοδοτήσεις που έλαβαν φορείς, συνεταιρισμοί και ενώσεις για τη διαφύλαξη της γλώσσας και του πολιτισμού των Γκρίκο. Έλειψε η υπερηφάνεια και το αίσθημα του ανήκειν σε μια μειονότητα, η επίγνωση της αξίας και του πλούτου που αυτό αποτελεί. Έλειψε πάντα, κυρίως από τις ηγετικές τάξεις, η δέουσα εκτίμηση, η δέουσα προσοχή, μάλιστα, αν και με έναν συγκαλυμμένο τρόπο, και όχι τόσο, πάντα υπήρχε μια μορφή χλευασμού, μια συνεχής περιφρόνηση που, με μεγάλη πιθανότητα, ενίσχυσε αυτό το αίσθημα ταπείνωσης και ανεπάρκειας που οι ομιλητές του γκρίκο νιώθουν εδώ και καιρό. Τι μπορεί να γίνει; Λίγα ή τίποτα. Μπορεί, ωστόσο, να δημιουργηθεί μια ομάδα, ένας σύλλογος που να έχει ως στόχο να μεταβιβάσει την ομιλούμενη γλώσσα; Ένας φυσικός χώρος όπου θα μιλούν γκρίκο και όπου θα ξεκινήσουν όσοι, κυρίως νέοι, έφηβοι, θέλουν να μοιραστούν αυτή την ιδέα; Μπορεί να γίνει; Για όσους το πιστεύουν, αυτή η ιστοσελίδα είναι ο εικονικός χώρος από τον οποίο θα ξεκινήσει να χτίζεται κάτι απτò.

Αυτή η δουλειά.
Αυτό το έργο θέλει να αποτελέσει μια μαρτυρία του προφορικού γκρίκο. Οι σύγχρονες τεχνολογίες επιτρέπουν την ευκολότερη ανάγνωσή του, ακολουθώντας οπτικά την ακρόαση του αποσπάσματος.
Τα αποσπάσματα συνοδεύονται από την ιταλική μετάφραση και είναι επίσης δυνατό να γίνει παύση, επανεκκίνηση, αλλά κυρίως είναι δυνατό να επαναληφθεί μια γραμμή κάνοντας κλικ επάνω της.
Οι διάλογοι έχουν ένα ακόμη προτέρημα: παρέχουν στον ακροατή μια εικόνα της ζωής του παρελθόντος: έθιμα, συνήθειες, περιστατικά, σχέσεις και άλλα. Τα αποσπάσματα αναφέρονται στο γκρίκο του Μαρτάνο, δηλαδή έχουν ηχογραφηθεί στο Μαρτάνο. Υπάρχει, ωστόσο, η μέγιστη διάθεση να συμπεριληφθούν ηχογραφήσεις από τα άλλα χωριά. Επιπλέον, υπάρχουν: το λεξικό του γκρίκο, εμπλουτισμένο με τα γλωσσικά δάνεια (συνήθως διαλεκτικά) που υπάρχουν στα αποσπάσματα, παραδειγματικοί γραμματικοί πίνακες, πίνακας ρημάτων με τη δυνατότητα κλίσης σε διάφορες μορφές, πίνακες ουσιαστικών και επιθέτων με τη δυνατότητα κλίσης.

Είμαστε ευγνώμονες και ευχαριστούμε όλους όσοι με τις συνεισφορές τους, τις προτάσεις τους, τις παρατηρήσεις τους θέλουν να συμβάλουν στη βελτίωση και τον εμπλουτισμό αυτού του έργου.