grico: lingua, cultura, tradizioni nei brani grichi di Martano


Provvidenza	πρόνοια
1. O Cristò en' ghia olu.	Ο Θεός είναι για όλους.

1. 0 Cristò pianni olu.	Ο Θεός υποδέχεται όλους.

3. O ìglio termèni olu.	Ο ήλιος ζεσταίνει όλους.

4. To calò canì ja olu.	Το καλό είναι αρκετό για όλους.
Fatti	γεγονότα
5. Came calò ce na mi canonisi es tio.	Κάνε το καλό και μην κοιτάζεις ποιου.

6. To calò vrischi to calò.	Το καλό βρίσκει το καλό.

7. Cispu canni calò ehi cacò.	Όποιος κάνει καλό, δέχεται κακό.

8. To pi ene a prama ce to cami an addo.	Το λόγος είναι ένα πράγμα και το κάνω είναι άλλο.

9. Ma tìpiti eghetti tìpiti.	Με τίποτα δεν γίνεται τίποτα.

10. Cispu ehi tefni ezi 's tuto cosmo.	Όποιος έχει τέχνη ζει σε αυτόν τον κόσμο.

11. Cispu plonni ene pianni afsària.	Όποιος κοιμάται δεν πιάνει ψάρια.

12. Dè ghinèca senza àntrepo dè speranza senza polemisi	Ούτε γυναίκα χωρίς άντρα ούτε ελπίδα χωρίς δουλειά.

13. Tis polemà ehi ìmis'afsàri; tis e polemà ìmiso c'ena.	Όποιος εργάζεται έχει μισό ψάρι, όποιος δεν εργάζεται έχει έναν και μισό.
Parole	λόγια
14. Tis ehi lemò teli na fai ce na pi.	Όποιος έχει στόμα θέλει να φάει και θέλει να μιλήσει.

15. O sciddo pu eliftà en daccànni.	Ο σκύλος που γαβγίζει δεν δαγκώνει.

16. O nerò grumizi to ghema ce ta calà lòja gliconu ta àscima.	Το νερό συσσωρεύει το αίμα και οι καλές λέξεις γλυκαίνουν τις κακές.

17. E fama ghènete mali sappu ghènutte mali e àrguli.	Η φήμη μεγαλώνει όπως μεγαλώνουν τα δέντρα.

18. Dè o ìglio a tto cosmo sozi pai	Ούτε ο ήλιος μπορεί να πάει στον κόσμο,
dè e libertata na pume ci' ppu tèlome èssuma.	ούτε (από εμάς) η ελευθερία να πούμε ό,τι θέλουμε στο σπίτι μας.
Relazioni con gli altri uomini	σχέσεις με άλλους ανθρώπους
19. Tis en edì, en epiànni.	Όποιος δεν δίνει δεν παίρνει.

20. E ssozi mini dè cumpagnia a ttus apesammènu	Δεν μπορείς να περιμένεις ούτε συντροφιά από τους νεκρούς
dè rialu a ttus avaru.	ούτε δώρα από τους φιλαργύρους.

21. Cispu harizi puli chinipà.	Όποιος δίνει πουλάει ακριβά.

22. Tispu voràzi ja tìpiti voràzi chinipà.	Όποιος αγοράζει για τίποτα πουλάει ακριβά.

23. Tis puli chinipà puli hrusà.	Όποιος πουλάει ακριβά πουλάει χρυσάφι.

24. Cispu clefti en ehi calò.	Όποιος κλέβει δεν έχει καλά.

25. Cio pu piànni o ruho tos Cristianò	Όποιος παίρνει τα πράγματα των άλλων
e ssozi pi: Ime plussiàto evò	δεν μπορεί να πει: Είμαι πλούσιος.

26. Poddì esirni cio pu en epezi.	Πολλά κερδίζει αυτός που δεν παίζει.

27. Andè canonì, e ssozi mblèfsi.	Αν δεν κοιτάξεις δεν μπορείς να δεις.

28. To muso to torì tos Cristianò,	Βλέπεις τα πρόσωπα των ανδρών,
dè cio pu èhune 's to stomahò.	αλλά όχι αυτό που έχουν μέσα στο στομάχι τους..
L’amore e la donna	Αγάπη και γυναίκα
29. Ecì pu ehi pedìa pu cannu tin ngàpi	Εκεί όπου υπάρχουν παιδιά που κάνουν αγάπη,
e ssozi clisi tes porte.	δεν μπορείς να κλείσεις τις πόρτες.

30. Cispu pleon agapà pleon ampaccèi.	Όποιος αγαπάει περισσότερο τρελαίνεται.

31. A tti ghinèca ce a tto halázi, mai calo su 'ftazi.	Από τη γυναίκα και από τον χαλάζι ποτέ δεν έρχεται το καλό.

32. Cio pu piànni ghinèca canni calò,	Όποιος παίρνει γυναίκα κάνει καλά,
cio pu e tti piànni canni càddio.	όποιος δεν παίρνει κάνει καλύτερα

33. Armastu, armastu, ce depoi torì:	Παντρεύσου, παντρεύσου, και μετά θα δεις:
Dio 'mere aloharìa, Ce poi làmpara ce fodìa.	Δύο ημέρες χαρά, Και μετά φωτιές και πυρκαγιές.

34. 'Na prama su leo:	Ένα πράγμα σου λέω:
- Na piàchi mia hiatèra na stasì cuttento;	Να πάρεις ένα κορίτσι και να είσαι ευχαριστημένος,
ce fòrtoso ta visàccia sa pezzento.	και να κουβαλάς τις τσάντες σαν ένας φτωχαδάκιας

35. An ise calì hiatèra, calì tihi se mènune.	Αν είσαι ένα καλό κορίτσι, καλά τοιχώματα (καλή τύχη) σε περιμένουν

36. Armastu, ce, an ise calèdda su, calì petterà evrischi.	Παντρεύσου, και αν είσαι καλό κορίτσι, θα βρεις μια καλή πεθερά.

37. E calì ghinèca en ehi dè ammàdia dè aftìa.	Η καλή γυναίκα δεν έχει ούτε μάτια ούτε αυτιά.

38. 'Na prama su leo, ghinècamu: E ssozi agapisi to fìlosu proppi ce pleon afse ton àndrasu.	Una cosa ti dico, αγαπημένη μου: Δεν μπορείς να αγαπάς τον φίλο σου πριν κα ι περισσότερο από τον σύζυγό σου.

39. E òrnisa canni ton aguò, ce u caddu u cèede o colo.	Η κότα κάνει το αυγό και τον πετεινό τον καίει ο κώλος.

40. E ghinèca ecòmbose o demòni.	Η γυναίκα παράσυρε τον διάβολο.
La famiglia	Η οικογένεια
41. Tispu anastènni agapà.	Όποιος αγωγεύει αγαπά.

42. Pedìa ce ampèlia 'nghizi na ta canonisi èssusu	Τα παιδιά και οι αμπελώνες πρέπει να τα φυλάς στο σπίτι σου.

43. Dostu m'o rafdì's to sciddo ti estèi essu.	Δώσε του σκύλου με το μπαστούνι που θα είναι στο σπίτι.

44. Mia picalòghia sozi dochi na faune 's ennéa picaloghèdde; c'ennèa picaloghedde e ssozu dochi na fai es mia picalòghia.	Μια κοράκια μπορεί να ταΐσει εννέα κορακίνες (μικρές κοράκινες), αλλάεννέα κορακίνες δεν μπορούν να ταΐσουν μια κοράκια.
Egoismo	εγωισμός
45. Passiosèna potizi tes cucùzzesu.	Ο καθένας ποτίζει τα κολοκύθια του.
Riuscita delle cose	επιτυχία των πραγμάτων
46. An en ehi afterùdia agheracìu, na mi pais apánu,	Αν δεν έχεις αετοφωλιά, μην πηγαίνεις ψηλά

47. A teli nfugheftì, amba 's ti ttàlassa.	Αν θέλεις να πνιγείς, μπες στη θάλασσα (δηλαδή - Αν έχεις την καρδιά να αν αλάβεις κάτι, ακόμα και με τον κίνδυνο να αποτύχεις, αναλάβεις τουλάχιστον κ άτι μεγάλο).

48. Cispo pleo meletà pleon ampaccèi.	Όποιος διαβάζει περισσότερο τρελαίνεται.

49. To sitàri 's tom milo ehi n' o' nghisi.	Πρέπει να περιμένεις το σιτάρι στο εργοστάσιο (δηλαδή - Όλοι οι κόμποι έρχ ονται στο χτένι).


50. Oli epàne.	Όλοι φεύγουν (πεθαίνουν).
Proverbi salutari	υγιεινές παροιμίες
51. Calò 's to derma, calò 's ta tàntara.	Καλά στο δέρμα, καλά στα έντερα.
Proverbi campestri	αγροτικές παροιμίες
52. Scafse to homa, a teli na fai.	Καλλιέργησε τη γη, αν θέλεις να φας.

53. Homa mavro mbelì calò sitàri.	Μαύρη γη βγάζει καλό σιτάρι.

54. O cropo ene o tirì a ttu homa (Corigliano).	Η κοπριά είναι το τυρί της γης.

55. Spire motti teli, ti 's to tero terizi.	Σπείρε όποτε θες, τον Ιούνιο θα θερίσεις.

56. Ta cràmbia nea fidèfsota, ce ta palèa mi tta zippalisi.	Φύτεψε νέα λάχανα, και μην αρπάξεις τα παλιά.

57. Nerò tu aprili lipariàzi to vudi, sfazi to recco;	Το νερό του Απριλίου παχαίνει το βοδινό, σκοτώνει το γουρούνι•
ce o proato jelà.	και το πρόβα το γελά.

58. Camúla tu marti en ecanni cacò;	Οι ομίχλες του Μαρτίου δεν κάνουν κακό•
camùla tu aprili fei to fsomì ce to crasì.	η ομίχλη του Απριλίου παίρνει το ψ ωμί και το κρασί.

59. A calò mai canni calò sitàri.	Ένα καλό Μάιο φέρνει καλό σιτάρι.

60. Mai: tèriso, came neo, a su pinài.	Μάιος, θερίζει, φτιάχνει φρέσκο ψωμί, αν πεινάς.

61. 0 sciddo norizi t'ampèlia ce o horáfi.	Ο σκύλος είναι ο φύλακας του αμπελώνα και του χωραφιού.

62. Prama arèo prama ório.	Σπάνια πράγματα, όμορφα πράγματα.