grico: lingua, cultura, tradizioni nei brani grichi di Martano


Adèrfia tu nànni ìkhane pedìa?	Τα αδέρφια του παππού είχαν παιδιά;
O nànni? O nànni.	Ο παππούς; Ο παππούς.
Adèrfia, adèrfia!	Τα αδέρφια, τα αδέρφια!
Adrèffia?	Αδερφια?
Ikhe o Cisàrio, o tìo Cisàrio,	Υπήρχε ο Καισάρειος, θείος Καισάρειος,
ka cìo pùru ìstike etturtèa,	που και αυτός είχε ένα χωράφι από αυτή τη μεριά,
ìkhe skuncertèonta,	αλλά εκείνος είχε μετακομίσει εκεί,
en ìstike plèo ecì.	δεν έμενε πια εκεί.
ka o ...	Οτι η...
Apà sta Montenària	Προς την περιοχή Μοντενάρι
evòrase o tìo Cisàrio,	αγόρασε ο θείος Καισάρειος,
però ìstike plèon ampì ka tùtu,	αλλά βρισκόταν σε πιο πίσω θέση από αυτούς,
tutu pu ttusimà ìone	αυτοί εδώ κοντά ήταν
o Pàvlo, o Pantalèo ce	ο Πάολο, ο Πανταλέων και...
o Pàvlo, o Pantàleo,	Ο Πάολος, ο Πανταλέων,
isi dìo ìone.	ήταν αυτοί οι δύο.
O Pàvlo ce o Pantalèo.	Ο Πάολος και ο Πανταλέων.
Eh, o Pàvlo ce o Pantalèo.	Ναι, ο Πάολος και ο Πανταλέων
Ce cirtèa ìkhe o Cisàrio.	και από εκείνη τη μεριά υπήρχε ο Καισάρειος
Ce cirtèa ìkhe o,	και από αυτή τη μεριά υπήρχε,
Etturtèa ...,	από αυτή τη μεριά.
ikhe pùru o Cisàrio ecèssu.	Εκεί υπήρχε επίσης ο Καισάρειος μέσα (σε εκείνη την αγροικία).
Ecèssu	Μέσα
tri ìkhe ecèssu, tri, tri.	υπήρχαν τρία, μέσα υπήρχαν τρία, τρία.
Ma o Cisàrio evòrase ecistèa,	Αλλά ο Καισάρειος αγόρασε από εκείνη τη μεριά,
o Cisàrio depòi evòrase pùru	ο Καισάρειος αγόρασε και
ecipà sto montenàri a koràfi.	πάνω στο Μοντενάρι ένα χωράφι.
Ce pòssa pedìa ìkhe o Cisàrio?	Και πόσα παιδιά είχε ο Καισάρειος;
O Cisàrio ìkhe tri, tri,	Ο Καισάρειος είχε τρία, τρία,
ìkhe i Lucìa,	είχε τη Λουτσία,
ìkhe i ..., cìni p'òbbike o Zòrro,	είχε τη ..., αυτή που πήρε (παντρεύτηκε) τον Ζόρο,
ka en efsèro pos kùi, en efsèro pos kùi cìni.	που δεν ξέρω πώς τη λένε, δεν ξέρω πώς τη λένε εκείνη.
Dìo khiatère ce dìo pèdìa ìkhe cìo.	Είχε δύο κόρες και δύο γιους αυτός.
A pedìa?	Οι γιοί;
Ta pedìa ekhì.	Οι γιοί είναι
O Pàvlo.	ο Πάολος...
Ta pedìa: èkhi	Οι γιοί είναι...
o Luvìci ka polemà sti komùna,	ο Λουίτζι, που δουλεύει στο δήμο,
ànzi fòrzi polemùne òli ce dìo sti komùna àrtena.	ναι, ίσως τώρα δουλεύουν και οι δύο στο δήμο
O Cisàrio?	ο Καισάρειος;
A pedìa u Cisàriu!	Οι γιοί του Καισάρειου!
Ce o Cisàrio ìone …	Και ο Καισάρειος ήταν.
E khiatère ...,	Οι κόρες...
cìo ìkhe dìo pedìa ce àrte	είχε δύο γιους και τώρα
cìa en ermàzzutte cìa,	αυτοί δεν παντρεύονται,
[…],	...
[…]	...
ce allòra en ermàzzutte.	και έτσι δεν παντρεύονται.
Epolemùne sti komùna òli ce dìo,	Οι δύο δουλεύουν και οι δύο στο δήμο,
ìus ìkusa.	έτσι άκουσα.
Ena ìfsera, o Luvici.	Από έναν ήξερα, τον Λουίτζι ...
O Luvìci e' polèmà sti komùna.	Ο Λουίτζι δε δουλεύει στο δήμο.
Ndè!	Όχι!
O Luici, o Luìci polemà!	Ο Λουίτζι, ο Λουίτζι δουλεύει!
Cìo.	Αυτός...
Ma o Cisàrio ìone ...	Αλλά ο Καισάρειος ήταν ...
Adreffò, o tìo-mmu!	Αδελφός, θείος μου!
Ah, cìo adreffò tu nànni ìone?	Α, αυτός ήταν ο αδελφός του παππού ε;
O pedì u nànni,	Ο γιος του παππού,
makà adreffò u nànni!	όχι ο αδελφός του παππού!
Tòa ... t'aderfà u nànni, tis ta ffsèri!	Εκείνες τις εποχές ... ποιος ξέρει τα αδέρφια του παππού!
O Cisàrio,	Ο Καισάρειος...
o Luìci ka polemà sto[...]	Ο Λουίτζι που δουλεύει στο ...
O Luìci as ton estèi,	Άστον τον Λουίτζι,
cìo polemà, polemà;	εκείνος δουλεύει, δουλεύει.
e' pedì u Cisàriu cìo.	Είναι γιος του Καισάρειου αυτός.
O Pedì u Cisàriu.	Ο γιος του Καισάρειου.
O Cisàrio ìone aderfò tu nònnu Tòre!	Ο Καισάρειος ήταν αδελφός του παππού Τόρε!
Eh, allòra adereffò ìone!	Ε, λοιπόν ήταν αδελφός!
Cìo ìone o kècci allòra!	Αυτός ήταν ο μικρός τότε!
Ndè o Pàvlo ìone o kècci.	Όχι! Ο Πάολος ήταν ο μικρός.
O Cisàrio ìone o sekùndo.	Ο Καισάρειος ήταν ο δεύτερος.
O Ciùri-mmu ìone o mèa.	Ο πατέρας μου ήταν ο μεγάλος.
O Cisàrio ìone o sekùndo, o sekùndo,	Ο Καισάρειος ήταν ο δεύτερος, ο δεύτερος,
depòi ìkhe	μετά ήταν
O Pantàleo, depòi o Pàvlo,	ο Πανταλέων, μετά ο Πάολος,
tèssari ìane.	ήταν τέσσερα.
Pè-mmu a pedìa.	Πες μου για τα παιδιά.
A pedìa!	Τα παιδιά!
A pedìa: cìo a pedìa ìkhe ...	Τα παιδιά: αυτός είχε...
Tùo ìkhe tèssarus àddhu, o Cisàrio.	Αυτός είχε τέσσερα ακόμα, ο Καισάρειος.
O ciùri-mmu ìkhe èfse, èfse,	Ο πατέρας μου είχε έξι, έξι,
ka depòi ekhì a pàro ka,	αλλά υπάρχουν δυο που,
tri, ka pesànane àrtena de!	τρία που έχουν ήδη πεθάνει, έτσι!
o Ntòni , o Pàvlo, ce e Ssùnta Marìna.	Αντώνιος, Πάολος και Ασούντα Μαρίνα.
Ssùnta Marina eh.	Ασούντα Μαρίνα ε;
Addhì tri, àddhi dìo us ùkhi: pènte.	Άλλα τρία, άλλα δύο υπάρχουν (είναι ζωντανά), πέντε (συνολικά)!
Depòi èkhi pùro u Ròkko ka epèsane. Tèssare	Και μετά υπάρχει και ο Ρόκο που πέθανε. Τέσσερα.
Dìo, dìo, esù ce o Mèdeko èkhi.	Δυο, δυο, εσένα και τον Μέδικο υπάρχουν (είναι ζωντανοί)
Depòi tion àddho ekhi?	Μετά ποιος άλλος υπάρχει;
Tispo!	Κανένας!
Tùo ka ìone o mèa,	Αυτός που ήταν ο μεγάλος,
ìkhe tèssaru, ìkhe tèssaru,	είχε τέσσερα, είχε τέσσερα,
ce ìkhe, ìkhe èfse	και είχε, είχε έξι (παιδιά)
ce tèssaru pesànane.	και τέσσερα πέθαναν.
O Tòre, ka ène	Τόρε που είναι...
O Tòre.	Τόρε.
O nànni-mmu. Ekko!	... ο παππούς μου. Ιδού.
Depòi!	Μετά!
Depòi ìkhe o sekùndo ka ìone o tìo Cisàrio,	Μετά υπήρχε ο δεύτερος που ήταν θείος Καισάρειος
ce cìo pùru ìkhe tèssarus àddhu,	και αυτός είχε και άλλα τέσσερα,
Tèssara ìkhe cìo.	τέσσερα είχε αυτός.
O Luvìci,	Λουίτζι,
o Luvìci, o Pantalèo,	Λουίτζι, Πανταλέων,
pos kùi cìo,	πώς τον λένε εκείνον.
o Pantalèo, en efsèro pos kùi.	Πανταλέων, δεν ξέρω πώς τον λένε.
Sakùndu kùi, kùi,	Πώς τον λένε, λένε,
e' tton efsèro evò.	δεν το ξέρω.
Ce pòi ìkhe dìo ...	Και μετά υπήρχαν δύο...
depòi ìkhe dìo khiatère,	Μετά είχε δύο κόρες,
mìa ka ìggue Lucìa	μία που την έλεγαν Λουτσία
ka ìone e màli,	που ήταν η μεγαλύτερη,
ka e' pòsso ma mèa cìni.	που είναι σαν εμένα εκείνη (έχει την ηλικία μου),
ka èbbike [maestro de cento colori] Pavlòne!	που παντρεύτηκε τον δάσκαλο Κεντοκολόρι, Παύλον!
ka pòi cìni pìrtane sti kkalimèra.	Που μετά εκείνοι πήγαν (να ζήσουν) στην Καλιμέρα.
Ecì depòi cinì esfàfsisa dìo:	Εκεί μετά αυτήν σκότωσαν δυο,
o grambò ce, pedài, khiatèra.	τον γαμπρό και, ή το γιο, την κόρη.
T'òmase tòa esù?	Το έμαθες, λοιπόν, εσύ;
On efsèro, on efsèro.	Το ξέρω, το ξέρω.
Cìni in norìzo,	Αυτήν τη γνωρίζω,
ma ùtto fàtto e' ton ìfsera.	αλλά αυτό το γεγονός δεν το ήξερα.
E' ton ìfsere.	Δεν το ήξερες.
Ce ste pìane es Luppìu ce depòi	Πήγαιναν στη Λέτσε και μετά
ìkhe, ìkhe vrèfsonta, ìkhe kànta nerò,	είχε, είχε βρέξει, είχε βρέξει,
inzòmma, sfàfsisa òli ce dìo nomèni.	συνοψίζοντας, σκοτώθηκαν και οι δυο μαζί.
Ce i Lucìa ène,	Και η Λουτσία είναι,
e Lucìa, matapàle,	Λουτσία, πάλι,
àrte e Lucìa.	τώρα Λουτσία.
Evò àrte,	Εγώ τώρα
mòtti pàne làrga, allampète pào evò,	όταν πάνε μακριά, πηγαίνω με τα πόδια,
e' pào mi mmàjìna	δεν οδηγώ το αυτοκίνητο
ce allòra e' tus estàzo,	και έτσι δεν τους φτάνω,
e' tus estàzo na dò pòssi ène, n'u mmetrìso.	δεν τους φτάνω για να δω πόσοι είναι, να τους μετρήσω.
Ma cìni ... Tùo en efsèro evò:	Αλλά αυτήν ... Αυτό δεν το ξέρω εγώ:
an ìkhe, an ìkhe poddhù, an ìkhe ...,	αν έχει, αν έχει πολλά παιδιά, αν έχει ...,
èna efsèro ka epèsane m'in incidènte,	ένα ξέρω ότι πέθανε σε ένα ατύχημα,
cìo ce e ghinèga-tu.	αυτός και η γυναίκα του.
Depòi t'àddha, en efsèro pòssa ìkhe.	Μετά για τα άλλα δεν ξέρω πόσα είχε,
En efsèro, pròbbio.	δεν ξέρω καθόλου.
Sparpajète depòi, sparpajète.	Μετά διαλύνεται, διαλύνεται (η οικογένεια).
Ena o nnorìzo evò,	Έναν τον ξέρω,
o pedài, o pedì o nnorìzo evò.	το γιο, το γιο τον ξέρω εγώ.
O t'òkhi ankòra?	Υπάρχει ακόμα;
...	....
Allòra ìon dìo pedìa,	Λοιπόν, ήδη είναι δυο τα παιδιά
ce addhi mìan khiatèra,	και μια ακόμα κόρη,
ce en efsèro àddhu.	και άλλα δεν ξέρω.
Depòi o Pantalèo,	Μετά Πανταλέων,
cìu ka efsèro evò,	αυτούς που ξέρω εγώ
ka depòi òlu tus sòzo fsèri,	αλλά όλους δεν μπορώ να τους γνωρίζω,
ka e' ttu metrò evò.	δεν τους μετρώ εγώ.
Allòra ìkhe,	Λοιπόν υπήρχαν,
ce dìo ìone o Cisàrio,	και δυο (ο δεύτερος) ήταν Καισάρειος,
pu esù ìpe ka fsèri,	που εσύ είπες ότι γνωρίζεις,
ce cìni pìrtane sti kkalimèra, dìo pedìa.	και εκείνοι πήγαν (να ζήσουν) στην Καλιμέρα, δυο παιδιά.
Depòi èna fse tùtu ka ìbbie,	Μετά ένα από αυτούς, που έφυγε,
ah, ìkhe pùru o cìno, ìkhe	α, εκείνος υπήρχε επίσης, υπήρχε
o petì tu tìu Cisàriu,	ο γιος του θείου Καισάρειου,
pos ìggue cìo,	πώς τον λέγανε εκείνον,
Nardùccio, iggue cìo,	Λεονάρντο, εκείνον τον λέγανε,
ka èbbike, ka èbbike,	που παντρεύτηκε, πήρε σύζυγο
tìon èbbike ...	αυτή που πήρε ...
Emì …	Εμείς ...
Ce cìo ka lène o Marziàno.	Και αυτόν που τον λένε Μαρτσιάνο;
… emì pistèamo,	Εμείς νομίζαμε,
epìrtamo poddhì ambrò.	προχωρήσαμε πολύ.
Epistèamo ka ìo pedìa u tìu Cisàriu cìa,	Νομίζαμε ότι ήταν παιδιά του θείου Καισάρειου εκείνοι,
invèce cìa e' pedìa u Linàrdu.	αντίθετα είναι παιδιά του Λεονάρντου.
Enòise?	Κατάλαβες;
Enòisa, ma e' noìsa.	Κατάλαβα ότι εκλείψαμε, αλλά δεν κατάλαβα.
Ma ettù però,	Αλλά εδώ πάντως ...,
àrte kànno na noìsi.	τώρα θα σε κάνω να καταλάβεις.
Mu fènete ka ìkusa rùsciu.	Μου φαίνεται ότι ακούω θόρυβο.
Estè ce èrkutte ...	Ερχονται...